Howard Gardner Çoklu Zeka Kuramı ile zeka türlerini açıklamıştır. Çoklu zekâ kuramı 1983 yılında Howard Gardner’ın zekayı tek ve baskın bir yetenek olarak görmekten ziyade, çeşitli ve özel boyutlardan oluştuğunu ortaya koyan bir teoridir. Bu kurama göre 9 farklı zeka türü bulunmaktadır. Gelin hep birlikte zeka türlerine göz atalım.
1.Mantıksal-Matematiksel Zeka
Bu alan mantık, soyutlamalar, nedenleme, numaralar ve eleştirel düşünmeyle ilgilidir. Mantıksal-matematiksel zekaya sahip bireyler problem çözme , neden sonuç ilişkisi kurma, sayıları kullanabilme becerileri gelişmiştir. Bu zeka türüne sahip kişiler matematik ve fen alanlarına ilgi duyarlar. Mantık soruları, satranç, sayısal bulmacalar mantıksal-matematiksel zekayı geliştiren etkinliklerdir.
2.Görsel-Uzamsal Zeka
Bu alan görsel-uzamsal yargılar ve zihnin gözüyle görselleştirme yeteneğiyle baş eder. Görsel-uzamsal zekaya sahip bireyler resimler ve şekillerle düşünme, tasarımlar oluşturma, bir haritayı anlama, yön bulma, nesnelerin yerini algılama ve zihinde imgeleme yeteneklerine sahiptir. Bu zekâ türüne uygun olan meslekler mimarlık, tasarım, resim, heykelcilik gibi sanat ile ilgili mesleklerdir. Körebe oynamak, resim çizmek uzamsal zekâyı geliştiren etkinliklerdir.
3. Sözel Zeka
Bu alan bireyin konuşma ve yazma becerisiyle ilgilidir. Sözel zekâya sahip kişiler kendini okuma, yazma, hikaye anlatma, ifade etme ve dili etkin kullanmada yeteneklidir. Bilgili oldukları konularda tartışmayı severler. Bu zekâ türüne uygun olan meslekler hukuk, politikacı, hatip ve gazeteciliktir. Günlük tutma, kitap okuma ve etkin dinleme gibi etkinlikler sözel zekâyı geliştiren etkinliklerdir.
4. Müziksel Zeka
Bireyin müzikle, müziksel ve ritimsel formlarla kendini ifade edebilme, müzik ritimlerini algılayabilme yetenekleri ile ilgili zeka alanıdır. Müziksel zekâsı yüksek olan bireyler, enstrüman çalma, kompozisyon oluşturma ve müzikal performans sergileme konusunda yeteneklidir. Bu zekâ türüne uygun olan meslekler müzisyen, besteci, müzik öğretmeni, orkestra şefi gibi mesleklerdir.
5. Varoluşsal Zeka
Bu zeka türü çoklu zeka kuramına sonradan eklenmiştir. İnsanlığın varoluşu, ölüm, yaşam ve tüm bunların anlamı üzerine düşünme ve yorumlama yeteneğini içerir. Varoluşsal zeka türüne uygun kişiler din, felsefe ve bilim alanlarındaki mesleklere eğilimlidir.
6. Kinestetik Zeka
Bu zeka türü bir ürünü ortaya koymak, bir problemi çözmek, kendini ve duygularını ifade edebilmek için vücudun bir bölümünü veya tamamını kullanabilme yeteneği ile ilgilidir. Bu zeka türüne sahip kişiler hareket etmeyi, dokunarak hissetmeyi ve dans etmeyi severler. Kinestetik zeka türüne uygun meslekler beden-zihin koordinasyonu gerektiren spor, zanaatkarlık, oyunculuk ve cerrahlık gibi mesleklerdir.
7. İçsel Zeka
Bu zeka türü bireyin kendisi hakkında sahip olduğu gerçek bilgi ve anlayış ile uyumlu davranışlar sergilemesi ve kendini tanıma yeteneği ile ilgilidir. İçsel zekası yüksek kişiler kendilerine gerçekçi hedefler koyup bunları gerçekleştirmek için doğru davranışları ortaya koyarlar. Bu zekâ türüne uygun olan meslekler psikolojik danışman, psikolog, sosyal hizmet uzmanı gibi mesleklerdir.
8. Doğasal Zeka
Bu zeka türü doğayı tanıma ve anlama, yaşayan canlıları tanıma, doğanın dengesini anlama, canlıları tanıma ve sınıflandırma yeteneği ile ilgilidir. Doğasal zekaya sahip bireyler doğa olaylarını, canlıları gözlemlemek ve yorumlamak konusunda yeteneklidir. Bu zekâ türüne uygun olan meslekler arkeoloji, zooloji, botanik, dağcılık, biyoloji gibi mesleklerdir.
9. Sosyal Zeka
Bu zeka türü kişilerin çevresindeki kişilerin isteklerini, duygularını ve ihtiyaçlarını anlama, yorumlama ve kişilerle etkili iletişim kurabilme yeteneği ile ilgilidir. Sosyal zekaya sahip bireylerin empati yetenekleri ve liderlik özellikleri güçlüdür. Bu zekâ türüne uygun olan meslekler iletişim, eğitim ve politika gibi mesleklerdir.
Bu bilgiler, çocuğunuzun hangi zeka türüne sahip olduğunu gözlemlemenize katkı sağlayabilir. Çocukların hangi zeka türüne sahip olduğunu bilirsek onların alacağı eğitim ve seçecekleri mesleğe yönlendirme açısından kıymetli olacaktır.
